Ξεκινώντας στον στίβο του επιχειρείν, η πρώτη απόφαση που καλείται να πάρει ο νέος επιχειρηματίας είναι ποια μορφή θα έχει η επιχείρηση που θα δημιουργήσει. Η επιλογή της κατάλληλης νομικής μορφής αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα βήματα κατά την ίδρυση μιας επιχείρησης. Η μορφή που θα επιλεγεί επηρεάζει τη φορολογία, την ευθύνη των ιδιοκτητών, τη διαδικασία ίδρυσης και λειτουργίας, καθώς και τις δυνατότητες ανάπτυξης.

Στο άρθρο αυτό, θα περιγράψουμε τις διάφορες νομικές μορφές των επιχειρήσεων, όπως αυτές ισχύουν με την κείμενη νομοθεσία.

Εισαγωγικά

Μια επιχείρηση μπορεί να έχει διάφορες μορφές ανάλογα με τις ανάγκες της. Αυτές, κατά κύριο λόγο χωρίζονται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες:

• Ατομική Επιχείρηση
• Προσωπικές εταιρείες
• Κεφαλαιουχικές εταιρείες

Κύρια διαφορά μεταξύ επιχείρησης και εταιρείας είναι η σύσταση των επιχειρηματιών που θα τη συστήσουν. Στην επιχείρηση έχουμε έναν επιχειρηματία ο οποίος είναι υπεύθυνος για τις αποφάσεις και τη διαχείρισή της ενώ στις εταιρείες έχουμε μια ομάδα επιχειρηματιών από δύο και πάω.

Επίσης, υπάρχουν ορισμένες ειδικές περιπτώσεις εταιρικών σχημάτων τα οποία χρησιμοποιούνται κατά περίπτωση.

Στη συνέχεια θα δούμε επιγραμματικά την κάθε μορφή χωριστά και θα πούμε και λίγα πράγματα για τον τρόπο με τον οποίο φορολογούνται.

Ατομική επιχείρηση

Είναι η πιο απλή και παλιά μορφή επιχείρησης η οποία υπάρχει στον επιχειρηματικό κόσμο. Απαρτίζεται από ένα άτομο το οποίο είναι ταυτόχρονα ιδιοκτήτης και διαχειριστής στην και φέρει απεριόριστη ευθύνη για την επιχείρηση.

Συνήθως η συγκεκριμένη μορφή επιχείρησης εξυπηρετεί επιχειρηματίες και επιτηδευματίες οι οποίοι λειτουργούν μόνοι τους. Έχουν πολύ χαμηλά λειτουργικά κόστη καθώς δεν έχουν πολύπλοκες διαδικασίες ίδρυσης, διαχείρισης και τήρησης φορολογικών στοιχείων. Όμως έχουν το ρίσκο της απεριόριστης ευθύνης. Το οποίο αναλαμβάνει ο επιχειρηματίας.

Οι ατομικές επιχειρήσεις, φορολογούνται για τα κέρδη τους κλιμακωτά, με την κλίμακα του φόρου εισοδήματος από μισθωτές υπηρεσίες ¹α. 29 του Ν. 4172/2013 χωρίς τις μειώσεις φόρου που προβλέπονται στο άρθρο 16 του Κώδικα Φορολογία Εισοδήματος.

Από	Έως	Φορολογικός Συντελεστής
€ 0	€ 10.000	9%
€ 10.001	€ 20.000	22%
€ 20.001	€ 30.000	28%
€ 30.001	€ 40.000	36%
€ 40.000	–	44%

Ομόρρυθμη εταιρεία (O.E.)

Είναι το είδος προσωπικής εταιρείας το οποίο συναντάμε συχνότερα στην χώρα μας. Για την σύστασή της χρειάζονται 2 επιχειρηματίες (οι οποίοι ονομάζονται “εταίροι”) και ευθύνονται εξ ολοκλήρου και απεριόριστα για τις υποχρεώσεις της. Λόγω αυτής της ευθύνης των εταίρων για τα χρέη της εταιρείας, η συγκεκριμένη μορφή ενδείκνυται για επιχειρηματίες οι οποίοι επιθυμούν να έχουν μεγάλη πιστοληπτική ικανότητα.

Για τη σύστασή της το μόνο το οποίο χρειάζεται είναι ένα ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ των εταίρων (διαδικασία την οποία προτείνουμε να την αναλάβει ένας δικηγόρος), τηρεί βιβλία του Κ.Β.Σ. ανάλογα με το ύψος του τζίρου της και τα κέρδη της φορολογούνται με συντελεστή 22% και η προκαταβολή φόρου ανέρχεται στο 80% του ύψους του φόρου κάθε έτους. Για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, η προκαταβολή φόρου για τα πρώτα τρία χρόνια λειτουργίας, πέφτει στο 40%.

Τα κέρδη που απομένουν μετά τη φορολόγησή, διαμοιράζονται στους εταίρους οι οποίοι, καθώς δεν υφίσταται φόρος διανομής κερδών, έχουν εξαντλήσει τη φορολογική τους υποχρέωση.

Ετερόρρυθμη εταιρεία (Ε.Ε.)

Παρόμοια με την ομόρρυθμη, η ετερόρρυθμη εταιρεία είναι μια προσωπική εταιρεία με τη διαφορά ότι σε αυτήν μόνο ένας (ο ομόρρυθμος) ευθύνεται εξ ολοκλήρου για τα χρέη της εταιρείας ενώ ο ετερόρρυθμος ευθύνεται μόνο έως του ποσού εισφοράς του. Όπως γίνεται κατανοητό, στην περίπτωση των Ε.Ε. οι αποφάσεις και η διοίκηση της εταιρείας γίνεται αποκλειστικά από τους ομορρύθμους.

Αυτή είναι και η μόνη διαφορά της ομόρρυθμης από την ετερόρρυθμη εταιρεία. Για τη σύστασή της το μόνο το οποίο χρειάζεται είναι ένα ιδιωτικό συμφωνητικό μεταξύ των εταίρων (διαδικασία την οποία προτείνουμε να την αναλάβει ένας δικηγόρος), τηρεί βιβλία του Κ.Β.Σ. ανάλογα με το ύψος του τζίρου της και τα κέρδη, όπως και στην ομόρρυθμη, φορολογούνται με συντελεστή 22%

Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (Ι.Κ.Ε.)

Πρόκειται για τη νεότερη μορφή κεφαλαιουχικών εταιρειών με εμφάνιση μόλις το 2012 ²Ν. 4072/2012. Μπορεί να ιδρυθεί είτε από έναν (Μονοπρόσωπη ΙΚΕ) είτε από περισσότερους εταίρους και είναι από τις πιο δημοφιλείς μορφές εταιρείας στη χώρα μας λόγω της μικρής απαίτησης σε κεφάλαιο (1 ευρώ), του γεγονότος ότι μπορεί να συσταθεί από ένα άτομο και της σχετικής ευκολίας σύστασής της.

Για τη σύστασή της απαιτείται να καταρτιστεί ένα συμφωνητικό το οποίο θα περιέχει το καταστατικό της εταιρείας και ειδικά σε περιπτώσεις όπου εταίρος προσφέρει ακίνητο στην εταιρεία, η συμβολή συμβολαιογράφου και δικηγόρου είναι απαραίτητη. Η διαδικασία γίνεται μέσω της υπηρεσίας μιας στάσης του ΓΕΜΗ, υπάρχει η υποχρέωση καταβολής 18€ από τους ενδιαφερόμενους στον τραπεζικό λογαριασμό της Κ.Υ.Γ.Ε.ΜΗ και οι εταίροι ευθύνονται για τα χρέη της εταιρείας περιορισμένα, έως το ύψος των μεριδίων τους.

Οι Ι.Κ.Ε. τηρούν υποχρεωτικά διπλογραφικά βιβλία ³α.4 του Ν. N.4093/2012 και έχουν υποχρέωση σε διενέργεια απογραφής.

Τα κέρδη της φορολογούνται με συντελεστή 22% και η προκαταβολή φόρου ανέρχεται στο 80% του ύψους του φόρου κάθε έτους. Για τις νεοσύστατες επιχειρήσεις, η προκαταβολή φόρου για τα πρώτα τρία χρόνια λειτουργίας, πέφτει στο 40%. Η δε διανομή κερδών, φορολογείτε με συντελεστή 5%.

Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (Ε.Π.Ε.)

Η Εταιρεία Περιορισμένης Ευθύνης (ΕΠΕ) ⁴N 3190/1955 αποτελεί μια από τις πιο διαδεδομένες μορφές εταιρικής οργάνωσης στην Ελλάδα, η οποία προσφέρει στους εταίρους το σημαντικό πλεονέκτημα της περιορισμένης ευθύνης. Αυτό σημαίνει ότι τα φυσικά ή νομικά πρόσωπα που συμμετέχουν σε αυτήν δεν ευθύνονται προσωπικά με την ατομική τους περιουσία για τα χρέη και τις υποχρεώσεις της εταιρείας, αλλά μόνο μέχρι του ποσού της εισφοράς τους στο εταιρικό κεφάλαιο.

Παρά το γεγονός ότι η ΕΠΕ παρουσιάζει αρκετές ομοιότητες με την Ανώνυμη Εταιρεία (ΑΕ), όπως η ύπαρξη δύο βασικών οργάνων (της Γενικής Συνέλευσης των εταίρων και της Διοίκησης), διαφοροποιείται χάρη στην απλότητά της και την ευελιξία που παρέχει στη διαμόρφωση της δομής και της λειτουργίας της. Ενδεικτικά, το ύψος του εταιρικού κεφαλαίου δεν είναι προκαθορισμένο και μπορεί να καθοριστεί ελεύθερα από τους εταίρους, γεγονός που καθιστά την ΕΠΕ προσιτή και σε μικρότερες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες.

Όσον αφορά τη φορολογία, τα κέρδη που πραγματοποιεί μια ΕΠΕ υπόκεινται σε φορολογικό συντελεστή 22%. Επιπλέον, κατά τη διανομή των κερδών στους εταίρους, εφαρμόζεται παρακράτηση φόρου 5%. Αναφορικά με την προκαταβολή φόρου, ισχύει όπως και για τις υπόλοιπες μορφές εταιρειών

Ανώνυμη Εταιρεία

Η Ανώνυμη Εταιρεία (ΑΕ) αποτελεί άλλη μία από τις πιο γνωστές και παραδοσιακές μορφές εταιρικής οργάνωσης στην Ελλάδα. Πρόκειται για έναν εταιρικό τύπο που συνδέεται κυρίως με μεγαλύτερες επιχειρήσεις ή επιχειρήσεις που επιθυμούν να αναπτυχθούν σημαντικά και να έχουν αυξημένη αξιοπιστία έναντι συνεργατών, τραπεζών και επενδυτών.

Ένα από τα βασικά χαρακτηριστικά της ΑΕ είναι το υψηλό ελάχιστο μετοχικό κεφάλαιο. Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, για τη σύστασή της απαιτείται καταβολή τουλάχιστον 25.000 ευρώ, ποσό το οποίο πρέπει να καταβληθεί εξ ολοκλήρου κατά την ίδρυση. Αυτό το απαιτούμενο κεφάλαιο λειτουργεί αφενός ως δείκτης οικονομικής ευρωστίας της εταιρείας, αφετέρου όμως αποτελεί ανασταλτικό παράγοντα για μικρότερες επιχειρηματικές πρωτοβουλίες, που συχνά στρέφονται σε άλλες πιο ευέλικτες μορφές, όπως η Ιδιωτική Κεφαλαιουχική Εταιρεία (ΙΚΕ).

Ένα ακόμη ιδιαίτερο γνώρισμα της Ανώνυμης Εταιρείας είναι η μεγάλη διάρκεια ζωής της. Στην πράξη, οι ΑΕ συστήνονται συνήθως με διάρκεια αορίστου χρόνου, κάτι που τις καθιστά πιο σταθερές και αξιόπιστες για επενδύσεις μακροπρόθεσμου ορίζοντα.

Η οργανωτική της δομή είναι πιο σύνθετη και αυστηρή σε σχέση με άλλες εταιρικές μορφές, καθώς ο νόμος προβλέπει υποχρεωτικά την ύπαρξη δύο βασικών οργάνων:

• Της Γενικής Συνέλευσης των Μετόχων, η οποία αποτελεί το ανώτατο όργανο και είναι υπεύθυνη για τη λήψη των πιο κρίσιμων αποφάσεων που αφορούν την πορεία της εταιρείας.
• Του Διοικητικού Συμβουλίου (Δ.Σ.), το οποίο έχει την ευθύνη της διοίκησης, της εκπροσώπησης και της εφαρμογής των στρατηγικών αποφάσεων στην καθημερινή λειτουργία.

Η ύπαρξη αυτών των οργάνων διασφαλίζει τη διαφάνεια και την εταιρική διακυβέρνηση, αλλά παράλληλα συνεπάγεται και αυξημένη γραφειοκρατία. Για τον λόγο αυτό, η λειτουργία μιας ΑΕ είναι πιο περίπλοκη και απαιτητική σε σύγκριση με άλλες εταιρικές μορφές, γεγονός που την καθιστά λιγότερο κατάλληλη για μικρές ομάδες επιχειρηματιών ή startups που βρίσκονται στα πρώτα τους βήματα.

Στο φορολογικό σκέλος, οι ΑΕ υπόκεινται σε παρόμοιο καθεστώς με άλλες κεφαλαιουχικές εταιρείες. Συγκεκριμένα:

• Τα καθαρά κέρδη φορολογούνται με συντελεστή 22%.
• Κατά τη διανομή των κερδών στους μετόχους εφαρμόζεται παρακράτηση φόρου 5%.
• Για τα πρώτα τρία έτη λειτουργίας, η προκαταβολή φόρου εισοδήματος διαμορφώνεται σε 40%, χαμηλότερη από το κανονικό ποσοστό, ώστε να δοθεί μια σχετική διευκόλυνση στις νεοσύστατες εταιρείες.